Programma 8 | Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing

Omgevingswet
De Omgevingswet treedt op 1 juli 2022 in werking. Dat betekent dat er vanaf dat moment op een nieuwe manier wordt gewerkt in het ruimtelijk domein. Integraler, waarbij de bedoeling van de wetgeving centraal staat (en niet de letter). Onze houding verschuift van ‘Nee, tenzij’ naar ‘Ja, mits’. Er is minder regeldruk. Het gehele proces van vergunningaanvragen wordt aanzienlijk versneld en voor de burger eenvoudiger en beter te begrijpen. Burgers en ondernemers worden beter en vaker betrokken bij initiatieven, waarbij de rol van de gemeente kan variëren: soms regisseren we, een andere keer kiezen we voor faciliteren of stimuleren. We betrekken mensen op verschillende manieren bij de plannen: soms gaat het om informeren, in andere gevallen om (mee)beslissen of zelfs zelfbeheer. 

Anders dan soms wordt gedacht gaat de Omgevingswet niet alleen over nieuwe werkprocessen en ICT. Het gaat voor een groot deel over de manier waarop we omgaan met betrokkenen: burgers en ondernemers. Het gaat over onze houding en ons gedrag. Heel basaal gaat het over de rol van de gemeente in de maatschappij. Die gaat sterk veranderen. Dit alles om onze dienstbaarheid naar de maatschappij te vergroten. 

In het Keuzedocument Implementatie Omgevingswet heeft de raad de kaders en richting beschreven die leidend zal zijn bij de nieuwe manier van werken. Bij het opstellen van de Omgevingsvisie zijn burgers en ondernemers nadrukkelijk betrokken; we werken dus al op de ‘nieuwe’ manier. 

De Omgevingsvisie beschrijft de drie kernopgaven van Veldhoven: 
•    Investeren in stedelijke en dorpse kwaliteiten. 
•    Verder bouwen aan de innovatieve en bereikbare maakstad
•    Werken aan een duurzame en gezonde leefomgeving.

Woningbouw
Brainport is volop in ontwikkeling. Dat maakt ook de vraag naar woonruimte in het Stedelijk Gebied Eindhoven zeer groot. We maken daarom afspraken in de regio, met de provincie en het Rijk. Zo sloten we de woondeal in 2019. En werken we het MIRT-onderzoek uit tot een Verstedelijkingsakkoord in 2022. In dat akkoord zit een verstedelijkingsopgave voor Veldhoven. Onder meer door de doorontwikkeling van het City Centrum en De Run ontstaan in Veldhoven nieuwe woonmilieus. 

De huizenprijzen zijn erg hoog en er staan maar weinig huizen te koop. Met de woningbouwversnelling zorgen we ervoor dat er sneller meer woningen worden gebouwd. We vinden het belangrijk dat dit verschillende soorten woningen zijn voor verschillende groepen mensen in verschillende prijsniveaus. Zo kunnen we voor iedereen passende woonruimte bieden. Van jong tot oud, met een hoog of laag inkomen, alleen of met een gezin. 

We willen ontwikkelaars verleiden tot ambitieuze plannen door toepassing van de Q-wijzer. Dit Veldhovens document wordt gebruikt bij de ontwikkeling van woningbouwprojecten en heeft als doel het borgen van de regionale Brainport Principles en het voorkomen van het stapelen van ambities. 
Ook de bestaande wijken staan onder druk. Meer kwetsbare mensen wonen (zelfstandig) in de wijken. Mensen vanuit verschillende achtergronden en culturen wonen bij elkaar. We willen dat iedereen fijn samen kan wonen in onze wijken. Inwoners ervaren zo min mogelijk  overlast en zo veel mogelijk inclusiviteit. Ook vanuit het woonbeleid dragen we daaraan bij. Door ook te investeren in de openbare ruimte en mobiliteitsoplossingen versterken we de wijken en worden deze toekomstbestendig. 

We werken hierin samen met de buurgemeenten en provincie en ook met andere partners. Denk daarbij aan de woningcorporaties, maatschappelijke partners en zorginstellingen. We faciliteren als dat gevraagd wordt en sturen als dat nodig is.

Hieronder staat welke activiteiten wij hebben verricht om de doelstellingen te realiseren.

Doelstelling 1 (Omgevingswet)
In 2018 is het Keuzedocument Implementatie Omgevingswet vastgesteld dat de kaders heeft gegeven voor de verdere invoering van de nieuwe Omgevingswet. In 2022 zijn deze kaders verder geconcretiseerd door het vaststellen van de Participatieplicht, de Omgevingsvisie Veldhoven, het Delegatiebesluit, het Bindend Adviesrecht, het Procesvoorstel Participatie Omgevingsplan Zonderwijk, de Verordening Uitvoering en Handhaving en de Verordening Nadeelcompensatie. Daarnaast zijn enkele beleidsdocumenten voorbereid en worden in 2023 aangeboden ter vaststelling. Dit is het Participatiebeleid, de Verordening Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit, de Erfgoedverordening, de Kadernota Grondbeleid en de nieuwe legesverordening onder de Omgevingswet.

In 2022 is integraal verdere invulling gegeven aan de nieuwe werkprocessen en de "nieuwe" manier van werken.

2022 stond in het teken van het kunnen werken met de Omgevingswet. Vanaf 2023 gaan we leren werken met de Omgevingswet waarin we toewerken naar onze ambities.

Doelstelling 2 (Woningbouwversnelling)
In 2020 is de aanpak woningbouwversnelling vastgesteld en geïmplementeerd. Daarbij is door procesaanpassing en wijziging van werkwijze de doorlooptijd van een project van gemiddeld 6-8 jaar in het verleden, verkort tot ca. 2,5 - 3 jaar. In 2023 zullen zich daarvan de resultaten in aantal opgeleverde woningen tonen.

Er zijn in 2022 157 woningen opgeleverd. Dit betreft met name het project Huysackers. Er is in 2022 gestart met de bouw van 363 woningen. Er zijn veel projecten in voorbereiding, ook voor de komende jaren .  Zo is in 2022 bijv. gestart met de planontwikkeling voor de projecten Nieuwe Erven  (deels al in uitvoering) en Gehucht-zuid en CPO Woongaard (allen in Zilverackers). In 2023 zullen ca. 450 woningen worden opgeleverd.

Doelstelling 3 (Woningcorporaties)
Op basis van de Woonvisie (2016), de Woondeal (2019) en het Afsprakenkader Wonen SGE (2022) zijn met de woningcorporaties 'thuis, Woonbedrijf en Wooninc. en hun huurdersvertegenwoordigingen de prestatieafspraken geactualiseerd. De afspraken gaan in op de nieuwbouwopgave en projecten en thema's als  betaalbaarheid, duurzaamheid en leefbaarheid. Ook zijn procesafspraken gemaakt en thema's genoemd die vooruitkijken naar 2023 en de implementatie van de nieuwe Woon(zorg)visie,  de woningbouwversnelling, de beschikbaarheid en betaalbaarheid van sociale huur, Wonen en zorg, duurzaamheid, vluchtelingen, etc.  

Doelstelling 4 (Actueel woonbeleid)
In 2022 is met input van professionele samenwerkingspartners en vertegenwoordigers van inwonersbelangen een concept van de Woon(zorg)visie opgesteld. Op basis hiervan  is ook een Uitvoeringsprogramma opgesteld. De Woon(zorg)visie wordt in maart (oordeelsvormend) en april (besluitvormend) 2023 ter vaststelling aangeboden aan de gemeenteraad. 

Doelstelling 5 (Woningbouwprogramma)
In 2022 zijn 157 woningen gerealiseerd. Het meerendeel van deze woningen is gerealiseerd in Huysackers. Hoewel er in 2022 geen sociale huurwoningen zijn opgeleverd, ligt de realisatie daarvan in meerjarig perspectief wel op schema. Er is in 2022 namelijk wel gestart met de bouw van de projecten Nieuwe Erven (50 sociale huurwoningen), Bosackergehucht  (31 sociale huurwoningen) en Ambachtslaan (56 sociale huurwoningen).  Deze woningen worden in 2023 opgeleverd. Daarnaast zijn diverse andere projecten met sociale huurwoningen in voorbereiding, zoals in Zilverackers en locatie Gansepoel.

Doelstelling 6 (Regionaal Bouwperspectief)
Het Afsprakenkader Wonen SGE (2022) blijft richtinggevend. De woningbouwprogrammering wordt doorlopend geactualiseerd in het kader van de aanpak woningbouwversnelling. Op basis van de nieuwe Woon(zorg)visie en de Woondeal Zuidoost-Brabant 2023 zal deze in 2023 weer grondig herzien worden. 

Doelstelling 7 (WOZ-waarde)
De WOZ waarden zijn beschikt.

Doelstelling 8 (Gemeentelijke woonlasten eenpersoonshuishouden)
De woonlasten voor eenpersoonshuishouden zijn bekend.

Doelstelling 9 (Gemeentelijke woonlasten meerpersoonshuishouden)
De woonlasten voor meerpersoonshuishouden zijn bekend. 

taakvelden programma 8		Rek.	Begroting 2022		Rek.	Verschil rek. 2022 met
nr.	omschrijving	2021	oorspr.	incl. wijz.	2022	begr. 2022	rek. 2021
Lasten
8.1	Ruimtelijke ordening	1.252	1.824	1.989	1.686	303	-434
8.2	Grondexploitatie (niet-bedrijventerreinen)	8.044	18.341	19.701	23.146	-3.445	-15.102
8.3	Wonen en bouwen	1.653	1.684	1.740	2.095	-355	-442
		10.949	21.849	23.430	26.927	-3.497	-15.978
Baten
8.1	Ruimtelijke ordening	118	590	1.874	2.423	549	2.305
8.2	Grondexploitatie (niet-bedrijventerreinen)	7.367	21.107	19.900	21.894	1.994	14.527
8.3	Wonen en bouwen	787	1.329	1.329	2.065	736	1.278
		8.272	23.026	23.103	26.382	3.279	18.110
	Saldo (- = nadeel)	-2.677	1.176	-327	-545	-218	2.132

Toelichting

Het totale programma heeft in 2022 per saldo € 545 gekost. Ten opzichte van de begroting is er sprake van een nadeel van € 218.  De afwijking is voornamelijk als volgt te verklaren:

Lasten en baten taakveld 8.1 Ruimtelijke ordening (per saldo een voordeel € 852)
Op taakveld 8.1 worden onder meer projecten derden verantwoord. In 2022 is op projecten derden een positief resultaat behaald (€ 695 voordeel). Dit verschil wordt met name veroorzaakt door ontvangen BOVO bijdragen die niet in de begroting zijn voorzien. Het gaat onder meer om projecten aan de Nieuwstraat, St. Jansstraat, Dorpstraat, Grote Kerkepad en de Zandoerleseweg. 
Op het aanpassen van bestemmingsplannen is een positief resultaat behaald (€ 91 voordeel).

Lasten en baten taakveld 8.2 Grondexploitatie (niet-bedrijventerreinen) (per saldo een nadeel van € 1.451)
De resultaten van de bouwgrondexploitatie woningen:

Voor een nadere toelichting op deze afwijkingen verwijzen wij naar de paragraaf grondbeleid. Overigens worden de negatieve resultaten op de bouwgrondexploitatie via programma 0 onttrokken aan de algemene reserve. De budgettair neutrale afwijking op zowel de lasten als de baten komt met name door hogere opbrengsten bij BGE Kransackerdorp. 

Lasten taakveld 8.3 Wonen en bouwen (nadeel € 355)
Overschrijding wordt met name veroorzaakt door hogere loon- en inhuurkosten om de toename van het aantal vergunningen te kunnen behandelen. Ook zijn de kosten van de ODZOB hoger dan geraamd.

Baten taakveld 8.3 Wonen en bouwen (voordeel € 736)
Pas laat in het jaar kwamen er duidelijke signalen dat er sprake zou zijn van hogere legesopbrengsten. De grotere opbrengst komt met name door een paar grote projecten (ASML en woningbouwversnelling). 

Taak	Project	Programma 8	U/I	Budget	Besteding	Restant	Budget	Totaal	Jaar
veld	nr.	Omschrijving		2022	2022	2022	2023-2026	Budget	gereed
8.1	729023	Voorbereiding Djept (onderzoek/ontwikk.)	U	249	234	14	-518	-504	2023
8.1	729024	Voorbereiding grond Lange Kruisweg	U	125	114	11	-85	-74	2023
8.1	729024	Voorbereiding grond Lange Kruisweg	I	40	0	40	0	40	2023
8.3	727813	Vervanging VTH-zaaksysteem	U	36	17	19	0	19	2022
		Totaal programma		450	366	84	-603	-519