Algemeen

Met deze begroting leggen we onze ambities neer voor 2024 en de jaren daarna. Het coalitieprogramma 2022-2026 De Veldhovense opgaven – Investeren voor een duurzame toekomst vormt de basis. Samen met de wettelijke doelen en eerder vastgestelde ambities. In de Kadernota, die de gemeenteraad eerder dit jaar vaststelde, zijn de doelstellingen geformuleerd. In deze begroting werken we die uit in activiteiten. 

Welvaart en welzijn in evenwicht
Het evenwicht tussen onze economische groei (welvaart) en een goede kwaliteit van leven (welzijn) hebben we steeds in beeld. Daarbij gaat het om aandacht voor economische (groei)kansen, duurzame keuzes, sociale samenhang, en fijn wonen en leven.   

Armoede en schulden zijn de dagelijkse realiteit voor veel mensen. Ook in Veldhoven leven steeds meer gezinnen en alleenstaanden in armoede. De risico’s voor deze groep zijn groot: stress, gezondheidsproblemen, schaamte en eenzaamheid. Als gemeente willen wij onze verantwoordelijkheid nemen en hier integraal beleid voor ontwikkelen. Zodat we de doelgroep goed kunnen bereiken en helpen. 

Tot de periode 2032 gaan we 5000 extra woningen bouwen. Vanaf 2024 willen we doorgaan met onze aanpak voor de woningbouwversnelling: Woningbouwversnelling II. Het is een succesvolle manier van werken die ons helpt om sneller en meer kunnen bouwen. Zodat zoveel mogelijk inwoners een fijne plek kunnen vinden om te wonen.

Professionele ambtelijke organisatie
In de Kadernota noemden we al het belang van een organisatie die in kan spelen op de snelle veranderingen en de vele uitdagingen, mede als gevolg van de enorme (economische) groei van onze regio. We hebben de afgelopen periode hard gewerkt aan het verbeteren van onze ambtelijke organisatie. Dit proces zetten we voort: we werken stevig door aan de organisatieontwikkeling en het strategisch personeelsplan.

Komend jaar gaan we ook aan de slag met een brede aanpak van onze dienstverlening. Dit onderwerp raakt alle beleidsterreinen en is een vraagstuk van de hele organisatie. Van de service aan de balie tot het behandelen van klachten, van digitale zelfservice tot het afhandelen van een vergunningaanvraag. We bieden de gemeenteraad in 2024 de visie Dienstverlening aan en een uitvoeringsplan met verbeterpunten.

Sluitende meerjarenbegroting
Door de afname van het Gemeentefonds was het voor veel gemeenten lastig om voor alle begrotingsjaren een positief resultaat te presenteren. Het aanbieden van een sluitende meerjarenbegroting was in dit begrotingsproces dan ook geen doel op zich. Immers onze vastgelegde ambities en de wettelijke kaders vormen het uitgangspunt. Toch bieden we, ondanks de afname van het Gemeentefonds, een sluitende meerjarenbegroting aan. Ook de zogenoemde ravijnjaren  (2026 en 2027) laten een positief resultaat zien. We hebben hiervoor geen ingrijpende maatregelen genomen en het effect van de ravijnjaren is wel zichtbaar. 

Deze begroting is de eerste begroting over 2024 voor de Planning & Control cyclus 2024. Daarom noemen we deze begroting ook wel de primitieve begroting. In de loop van 2024 wordt deze begroting gewijzigd binnen de P&C cyclus via de rapportages aan en besluiten van de raad.

De financiële uitgangspunten voor de meerjarenbegroting 2024-2027 vinden we in de Kadernota 2024. De vertaling van deze uitgangspunten in de primitieve begroting heeft verder geleid tot een aantal technische bijstellingen, die in dit hoofdstuk worden gepresenteerd. 

Daarnaast is er sprake van nieuwe beleidsvoorstellen en bijstellingen op bestaand beleid. Deze voorstellen zijn vertaald in een geactualiseerd meerjarenperspectief. Hiermee komen wij voor de meerjarenbegroting 2024-2027 met positieve saldi.

In deze paragraaf worden deze begrotingssaldi aan de hand van diverse invalshoeken geactualiseerd. Dat leidt tot onderstaand bijgesteld meerjarenperspectief en schetst hoe deze begroting tot stand is gekomen.

Het vertrekpunt voor deze begroting, zijn de saldi zoals gepresenteerd in de meerjarenbegroting 2023-2026. Deze saldi zijn geactualiseerd met 3 bestuursrapportages zoals blijkt in onderstaande tabel. Hiermee ontstaat het meerjarenperspectief tot en met de 2e bestuursrapportage 2023. 

Begrotingssaldi 2024 t/m 2027 als vertrekpunt

Omschrijving	Begroting (x € 1.000)
	2024	2025	2026	2027
Vertrekpunt	2.511	5.058	-1.562	-2.221
Meerjarige doorwerking 3e bestuursrapportage 2022	1.570	1.493	3.782	3.782
Meerjarige doorwerking 1e bestuursrapportage 2023	-682	-1.602	-1.709	-1.709
Meerjarige doorwerking 2e bestuursrapportage 2023	-1.052	904	170	2.263
Uitvoeringsprogramma energietransitie	0	0	0	0
Uitvoeringsprogramma Woon(zorg)visie	-225	-225	-225	-225
Project De Groene Zone Isoleren (DGZ-I) 2023-2026	-61	-61	-61	0
Korte termijn maatregelen randweg A2 Eindhoven	35	6	-4	-87
Meerjarenperspectief 2024-2027 tot en met 2e bestuursrapportage	2.096	5.573	391	1.803

Vanuit bovenstaand meerjarenperspectief zijn wij het begrotingsproces ingegaan. 

Belangrijk binnen het proces zijn naast de bestuursrapportages, de technische bijstellingen. Technische bijstellingen zijn bijvoorbeeld rentelasten, loon-en prijsindexering en bijstellingen op de kostendekkendheid van riolering en afval. Deze worden hieronder aangegeven met de invloed op het begrotingssaldo.

Geactualiseerd meerjarenperspectief 2024 -2027

Omschrijving	Begroting (x € 1.000)
	2024	2025	2026	2027
Meerjarenperspectief 2024-2027 tot en met 2e bestuursrapportage	2.096	5.572	391	1.803
Technische bijstellingen volgens uitgangspunten Kadernota 2024	50	292	266	-1.523
- rente	-230	-300	-339	-610
- indexering (prijs, areaal, loon)	-513	-493	-836	-2.558
- toerekening loonkosten	323	316	320	330
- toerekening overhead	409	623	927	920
- kapitaallasten	76	158	154	358
- kostendekkende tarieven (Afval, riool en hondenbelasting)	-15	-10	40	38
Meerjarenperspectief 2024-2027 incl. technische bijstellingen kadernota 2024	2.146	5.864	657	280

De technische bijstellingen hebben een grote invloed op het begrotingssaldo. Dit is vooral het gevolg van de indexering. De indexering voor 2024 tot en met 2027 is toegepast zoals vastgelegd in de Kadernota 2024. Hierbij wordt de indexering in de jaren 2024-2026 geactualiseerd t.o.v. indexering zoals opgenomen in de begroting 2023. De jaarschijf 2027 is nieuw en heeft als basis de structurele budgetten uit de jaarschijf 2026 met daar bovenop de indexering. 

In deze paragraaf komen de voorstellen aan bod voor nieuw beleid en de bijstellingen van bestaand beleid.

De bijstellingen op bestaand beleid en het nieuwe beleid maken inzichtelijk aan welke programma's meer of minder geld wordt uitgegeven:

Progr		Begroting (x € 1.000,-)
	bijstelling bestaand en nieuw beleid	2024	2025	2026	2027
0	Uitbreiding Griffie	-80	-80	-80	-80
0	Uitkeringsaanspraken	-124	-120	-118	-115
0	Verkiezingen	-55	-70	-70	-85
0	Energiekosten (gemeentehuis)	-90	-90	-90	-90
0	Doorontwikkeling dienstverlening	-200	-100	-100	-100
0	Ontwikkelbudget/investeringen in de organisatie	-250	-250	-250	0
0	Reserve stimulering sociale huurwoningen	-1.251	998	39	-105
2	Ruimtelijke schaalsprong (BO-MIRT: HOV4 en regionale bijdrage station Eindhoven)	-5	-13	-86	-136
2	Energiekosten (verkeerslichten en openbare verlichting)	-200	-200	-200	-200
2	Bewaakte fietsenstalling	-125	-75	-75	-75
2	Strateeg mobiliteit (capaciteit)	-60	-60	-49	-44
2	Strateeg mobiliteit (dekking uit projecten)	60	60	49	44
2	Uitgaven parkeren	30	30	30	30
2	Aanbrengen plateau's Abdijlaan en De Run 5300 (Investering 2024: € 55.000)	0	-2	-2	-2
4	Peuterspeelzaalwerk	60	60	60	60
5	Energiekosten (sportaccommodaties)	-40	-40	-40	-40
5	Vervanging atletiekbaan (Investering 2024: € 505)	0	-39	-39	-39
5	Vervangingsinvestering binnensport (investering: € 259)	0	-2	-4	-3
6	Participatie algemeen aframen	25	25	25	25
6	Subsidies maatschappelijke participatie	25	25	25	25
6	Lagere WMO lasten door afschaffen abonnementstarief	0	0	2.269	2.269
6	Inhuur projectleider vluchtelingen	-130	-133	-136	0
6	Inhuur projectleider vluchtelingen (externe middelen)	130	133	136	0
6	Formatie vroegsignalering	-83	-85	-86	-87
6	Formatie budgetcoaching	-42	-42	-43	-44
6	Inhuur doorontwikkeling kwaliteit W en I	-35	-33	-31	-29
6	Dekking vroegsignalering en budgetcoaching en kwaliteit W en I	160	160	160	160
6	Indexering tarieven Jeugdhulp	-733	-733	-733	-733
6	Formatie beleidsmedewerker armoedebeleid	-100	-101	-103	-105
6	Uitvoeringsplan focus op alle jeugd	-100	-100
6	Programma STORM	0	-25	-50	-50
7	Energiekosten (riolering)	-150	-150	-150	-150
7	Uitgaven volksgezondheid	30	30	30	30
7	Investering Klimaat robuust maken De Gender (€ 700)	0	-2	-16	-15
7	Kostendekkendheid riool en waterzorgtaken	0	2	16	15
7	Asbestemmingen De Hoge Boght (Investering 2024 € 393.000)	0	-24	-24	-24
8	Aframen externe kosten structuurplannen algemeen	8	8	9	9
8	Aanvullend verhaal projecten derden	318	471	408	409
8	Leges omgevingswet	-285	-285	-285	-285
8	Woningbouwversnelling II (WBV-II) extra capaciteit	-121	-1.054	-1.075	-1.096
8	Woningbouwversnelling II (WBV-II) verhaal derden	121	1.054	1.075	1.096
8	Strateeg ruimte (capaciteit)	-83	-85	-61	-62
8	Strateeg ruimte (dekking projecten & verhaal derden)	83	85	61	62
8	Inrichting omgevingsloket	37	38	38	39
8	Inrichting omgevingsloket (dekking efficiency woningbouwversnelling)	-37	-38	-38	-39
8	Subsidie stimulering sociale huurwoningen	0	-1.400	-298	-407
8	Bijdrage stimulering sociale huurwoningen	1.251	402	259	512
	Saldo (- = nadeel)	-2.041	-1.850	357	545

Uiteindelijk leiden alle voorstellen tot onderstaand overzicht. Dit resumé geeft een beeld van het meerjarenperspectief volgens het raadsbesluit.

Omschrijving	Begroting (x € 1.000)
	2024	2025	2026	2027
Vertrekpunt	2.511	5.058	-1.562	-2.221
Meerjarige doorwerking 3e bestuursrapportage 2022	1.570	1.492	3.782	3.782
Meerjarige doorwerking 1e bestuursrapportage 2023	-682	-1.602	-1.709	-1.709
Meerjarige doorwerking 2e bestuursrapportage 2023	-1.052	904	170	2.263
Uitvoeringsprogramma energietransitie	0	0	0	0
Uitvoeringsprogramma Woon(zorg)visie	-225	-225	-225	-225
Project De Groene Zone Isoleren (DGZ-I) 2023-2026	-61	-61	-61	0
Korte termijn maatregelen randweg A2 Eindhoven	35	6	-4	-87
Meerjarenperspectief 2024-2027 tot en met 2e bestuursrapportage	2.096	5.572	391	1.803
Technische bijstellingen volgens uitgangspunten Kadernota 2024	50	292	266	-1.523
Meerjarenperspectief 2024-2027 incl. technische bijstellingen kadernota 2024	2.146	5.864	657	280
Bijstellingen bestaand en nieuw beleid	-2.041	-1.850	357	545
Meerjarenperspectief 2024-2027 begroting 2024	105	4.014	1.014	825
Opbouw begrotingssaldo
Incidentele baten en lasten *	-440	-184	-68	0
Structureel saldo 2024 - 2027	545	4.198	1.082	825
* Baten en lasten die het begrotingssaldo incidenteel beïnvloeden, voor een toelichting en specificatie verwijzen wij u naar de financiële begroting.

Met de programmabegroting stelt de gemeenteraad de kaders vast waarbinnen het college van burgemeester en wethouders het beleid dient uit te voeren.

Deze programmabegroting 2024 is volgens de richtlijnen van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) opgebouwd uit een beleidsbegroting en een financiële begroting. De beleidsbegroting bestaat uit het programmaplan en de acht verplichte paragrafen. Binnen het programmaplan treft u de negen begrotingsprogramma’s, het overzicht van algemene dekkingsmiddelen en het bedrag voor onvoorzien aan.

Een begrotingsprogramma bevat voor één of meerdere met elkaar samenhangende beleidsterreinen de beantwoording van de drie ’W-vragen’:
Wat willen we bereiken? --> Doelstellingen
Wat gaan we daarvoor doen? --> Activiteiten 
Wat gaat dat kosten?

De doelstellingen zijn ingevuld met de kaderstelling uit de Kadernota 2024 als basis. Deze zijn aangevuld met de meetindicatoren en activiteiten.
Een begrotingsprogramma is opgebouwd volgens een piramidestructuur. Een programma bestaat namelijk uit diverse taakvelden.  De taakveldenraming is voor het college een instrument om deze beleidsuitvoering op meer gedetailleerd niveau te volgen en (bij) te sturen.  

Naast de programma’s bestaat de programmabegroting uit paragrafen. Deze paragrafen geven een dwarsdoorsnede van de begroting weer vanuit een bepaald perspectief. De paragrafen zijn over het algemeen programma-overstijgend. 

Deze programmabegroting is een onderdeel van de planning en control-cyclus van de gemeente Veldhoven. Hierin sluiten de verschillende instrumenten qua opzet en opbouw op elkaar aan. In de jaarstukken worden ook de drie W-vragen belicht. Tijdens het begrotingsjaar wordt de uitvoering van het in de programmabegroting opgenomen beleid gevolgd en (bij)gestuurd via 3 bestuursrapportages.

De raad autoriseert met de vaststelling van de programmabegroting het college tot het doen van uitgaven op programmaniveau. Met de instrumenten van planning en control (programmabegroting en bestuursrapportages) en het controle-instrumentarium (rekenkamercommissie, recht van onderzoek, rechtmatigheidsverantwoording) beschikt zij hiervoor over voldoende waarborgen. In het schema hieronder wordt de verschillende verantwoordelijkheden en bevoegdheden voor het doen van uitgaven samengevat weergegeven. 

Gemeenteraad	Exploitatie: Totale (bruto-)lasten en baten per programma	Programmabegroting Begrotingswijzigingen, die leiden tot bijstelling van de raming van de totale lasten en/of baten van een programma
	Investeringen: Totale (bruto-)uitgaven en inkomsten per investeringskrediet	Programmabegroting Begrotingswijzigingen, die leiden tot bijstelling van de raming van de totale  (bruto-)uitgaven en/of inkomsten op een investeringskrediet
	Bouwgrondexploitatie: Totale (bruto-)uitgaven en inkomsten op bge-complexen in totaliteit	Meerjarenperspectief bouwgrondexploitatie
College B&W	Exploitatie: Totale lasten en baten per taakveld	Taakveldenraming Begrotingswijzigingen, die verschuivingen binnen programma’s bevatten
	Investeringen: (Bruto-) uitgaven en inkomsten binnen totale investeringskrediet	Taakveldenraming Begrotingswijzigingen die leiden tot bijstelling van de raming van (bruto-) uitgaven en/of inkomsten op een investeringskrediet
	Bouwgrondexploitatie: Per complex de totale (bruto-) uitgaven en inkomsten	Bijstellingen exploitatieopzet per complex

Autorisatie op programmaniveau betekent dat begrotingswijzigingen, met verschuivingen tussen taakvelden binnen één programma, niet door de Raad worden vastgesteld. Deze wijzigingen, die door het college worden goedgekeurd, worden wel ter inzage aan de gemeenteraad voorgelegd. 

Alle programma’s zijn volgens dezelfde indeling opgebouwd:

• Inleiding
• Bronnen
• Doelstellingen (Wat willen we bereiken?)
• Activiteiten per doelstelling (Wat gaan we daarvoor doen?)
• Meetindicatoren per programma
• Verbonden partijen (waar van toepassing)
• Subsidies in programma (waar van toepassing)
• Lasten en baten per programma (Wat gaat dat kosten?)
• Bijstellingen bestaand en nieuw beleid (waar van toepassing)

Op de programmabladen zijn de bedragen in € 1.000 weergegeven.

Per programma is een set aan meetindicatoren opgenomen. Deze indicatoren zijn gekoppeld aan de doelstellingen. De set bevat een vergelijking met andere gemeenten, landelijke cijfers en onze eigen realisatie over het peiljaar. Tot slot zijn zoveel als mogelijk de streefwaarden meerjarig aangegeven.
De meetindicatoren worden door verschillende eenheden  weergegeven.  In het tabel is de soort eenheid genoemd zoals bedrag, percentage, aantal etc..