Inleiding

Hierbij bieden wij u de kadernota 2026 van de gemeente Veldhoven aan. Met dit document worden de beleidsmatige en financiële kaders vastgelegd voor de komende jaren. Hierdoor wordt een basis gelegd voor de programmabegroting 2026-2029.

De kadernota 2026 is het beginstuk van de planning-en-controlcyclus 2026. Dit document bevat de beleidsmatige en financiële kaders die we bij de begroting verder invullen en uitwerken. Bij de begroting 2026 zal integrale besluitvorming plaatsvinden over deze uitwerking.



Op basis van de bestuursrapportages 2026 kunnen besluiten worden genomen en het lopende jaar worden bijgestuurd. Hierbij kan gedacht worden aan het overhevelen van middelen en bijstelling van kaders, ambities, prestaties en middelen. Deze worden direct verwerkt en kunnen ook een meerjarig effect hebben. 

De jaarstukken 2026 zijn het slotdocument binnen de P&C-cyclus 2026. De verantwoording en conclusies uit deze jaarstukken worden vervolgens weer gebruikt als input voor de volgende kadernota (kaders bijstellen).

De kadernota is het beginstuk van de planning en control cyclus. Het is de basis voor de programmabegroting die de gemeenteraad later in het jaar vaststelt. In de kadernota formuleren we doelstellingen, in de programmabegroting vertalen we deze door naar activiteiten.
Deze kadernota is de laatste van deze bestuursperiode; 2026 is een verkiezingsjaar. Het uitgangspunt is dan ook om voor dat jaar geen nieuw beleid op te nemen, tenzij het om wettelijke verplichtingen gaat of expliciete opdrachten van de gemeenteraad.
 
Ravijnjaar
In 2026 is er sprake van een flinke korting op de middelen die de gemeenten van het rijk ontvangen, terwijl de druk op de gemeentelijke uitgaven juist stijgt. Dat leidt ertoe dat naar verwachting tenminste twee-derde van de Nederlandse gemeenten de begroting in 2026 niet sluitend zal krijgen. Op dit moment is duidelijk dat ook in Veldhoven de druk op de uitgaven dusdanig is toegenomen (vooral ten gevolge van onontkoombare uitgaven in het sociaal domein), dat een structureel sluitende begroting alleen mogelijk zal zijn met ingrijpende maatregelen. In opvolging van een daarover door de gemeenteraad vastgestelde motie wordt om die reden in deze kadernota voorgesteld om het 'financieel kader' van een structureel sluitende begroting voor het jaar 2026 los te laten. Omdat een kadernota vooral gaat over beleidsdoelen en financiële kaders, zijn in de kadernota nog geen concrete maatregelen opgenomen. Wel is er bij het bepalen van de doelen op gelet dat deze niet leiden tot nieuw beleid.
 
Voorbereid op mogelijke ombuigingen
Om indien noodzakelijk, te komen tot keuzes in de programmabegroting 2026-2029, wordt in eerste instantie een financieel afwegingskader opgesteld. Het doel van dit kader is om op een gestructureerde manier keuzes te maken die zullen worden voorgelegd aan de Raad om tot een sluitende meerjarenraming te komen. 

Een nieuwe koers
Het coalitieprogramma 2022-2026 De Veldhovense opgaven – Investeren voor een duurzame toekomst vormt nog steeds een belangrijke bouwsteen van deze Kadernota.  Dit coalitieprogramma heeft ondertussen de basis gevormd voor een aantal nieuwe visies die de afgelopen jaren zijn vastgesteld, waaronder de Visie op sociaal-maatschappelijke ontwikkeling, de mobiliteitsvisie, de visie op dienstverlening, de woon(zorg)visie en de visie op participatie. In maart 2025 heeft de gemeenteraad ook de 'Visie op gemeente Veldhoven - Groeiend en trots' vastgesteld. Ook deze visie borduurt voort op de koers uit het coalitieprogramma, maar kijkt daarnaast ook naar de nieuwe opgaven die gedurende deze bestuursperiode in beeld zijn gekomen. Daarmee is er een nieuwe koers vastgesteld voor de gemeente Veldhoven. Deze nieuwe toekomstvisie vormt daarom ook de basis voor deze kadernota. En zal als leidend document gelden bij het maken van inhoudelijke keuzes in de programmabegroting 2026-2029. 
 
De 'Visie op gemeente Veldhoven - Groeiend en trots' als rode draad
De belangrijkste hoofdlijn van de Visie op gemeente Veldhoven betreft de noodzaak om meer te sturen op de kwaliteit van leven. We doen dat volgens de principes van Brede Welvaart en hebben daarbij nadrukkelijk oog voor de kwaliteit van onze samenleving.  In de visie is dat vertaald in 3 vergezichten, die een handvat bieden om de focus voor 2026 te bepalen:

Goed gegroeid: Er is in deze regio nog steeds sprake van een bovengemiddelde economische groei. De technologische ontwikkeling in de Brainportregio en ook het blijven faciliteren van ASML is van belang voor het behoud van de mondiale economische positie van Nederland en daarmee ook van de welvaart in ons land. Dat legt extra druk op de al grote woningbouwopgave in Veldhoven. Om deze opgaven het hoofd te bieden heeft Veldhoven afspraken gemaakt met rijk en regio in het kader van de zogenaamde schaalsprong (zoals onder meer de Beethovendeal). 
Wij zullen ons ook in 2026 blijven inzetten om die afspraken na te komen. We willen voorkomen dat die groei ten koste gaat van de kwaliteit van leven in Veldhoven en de principes van brede welvaart staan hierbij centraal. Dat betekent ook dat er vanuit alle programma's uit deze kadernota inzet nodig zal zijn om de schaalsprong duurzaam, gezond en toekomstbestendig te realiseren. Dat is een complexe opgave. Omdat mensen en middelen beperkt zijn, zullen we focus moeten aanbrengen en keuzes moeten maken. 2026 staat in het teken van het uitwerken van een aantal visies naar concrete plannen. Met de plannen voor bijvoorbeeld De Run en het Citycentrum kunnen we een stap maken om inwoners en ondernemers steeds meer duidelijkheid te geven over hoe Veldhoven zich in de nabije toekomst gaat ontwikkelen. En hoe we dat samen voor elkaar gaan krijgen.
 
Samen sterk: Wellicht de grootste kwaliteit van Veldhoven zit in wat wordt bestempeld als het 'dorpse gevoel'. Dat gevoel gaat niet over hoe Veldhoven eruitziet, maar over hoe onze samenleving functioneert. Korte lijnen, naar elkaar omzien en nieuwkomers goed opvangen. Dat willen we koesteren! Dat gaat hand in hand met een sterke sociale samenhang. Die draagt er ook aan bij dat de samenleving weerbaar en 'samenredzaam' is, waardoor de druk op de overheid op het gebied van onder meer zorg en ondersteuning behapbaar blijft.
 
Klaar voor de toekomst: Om de kwaliteit van leven in Veldhoven niet alleen nu, maar ook later te behouden, zullen we grote opgaven niet te lang naar achteren moeten schuiven. Dat gaat niet alleen over de klimaatdoelen, maar bijvoorbeeld ook over ons voorzieningenniveau en de verwachte tekorten in de zorg, energie en drinkwater. 
Door breed in te zetten op preventie (onderwijs, gezondheid, jeugd, tijdig voorbereiden op volgende levensfases) hopen we de gemeentelijke inzet op bijvoorbeeld het gebied van veiligheid, zorg, arbeid en inkomen beheersbaar te houden.
Ook de verdere ontwikkeling van onze organisatie is daarvoor van belang. Het groeiende aantal inwoners en banen, maar ook de steeds complexere maatschappelijke opgaven vragen om andere competenties, kennis en vormen van samenwerking. Ook zal de organisatie weerbaarder en slagvaardiger moeten worden, zodat er sneller geschakeld kan worden tussen visie, plan en realisatie.

De kadernota is opgesplitst in een tweetal delen:
1.    Op programmaniveau wordt een omschrijving gegeven en worden beleidsmatige kaders in de vorm van doelstellingen geactualiseerd*;
2.    De financiële kaders voor de begroting 2026 worden vastgelegd.

* De programma's bevatten verwijzingen naar documenten die relevant zijn voor de inleiding en de doelstellingen in het betreffende programma (openbare en primaire bronnen). Het betreffen visies, beleidsnota’s, plannen, rapporten, enzovoort.